Spelen met Sfeer: Psychologie van Creativiteit in Ontwerp

Wat mijn slaapkamer make-over me leerde over de psychologie van creativiteit

Creativiteit wordt vaak voorgesteld als iets magisch. Een ingeving. Een moment van flow. Maar meestal begint het ergens anders: met een probleem. Of in mijn geval: met een zeurende rug en stramme spieren.

---

Het was een doodgewone ochtend. Voor de zoveelste keer werd ik wakker met pijn in mijn heupen, stijf van het liggen.

“Ik heb nu écht een nieuw bed nodig,” mompelde ik tegen mezelf.

Een praktische gedachte, zou je zeggen. Maar voor mij werd het de ingang naar iets groters: een creatief experiment.

Want zodra ik begon te zoeken naar een nieuw bed, ging mijn hoofd aan. Wat als ik dan meteen de hele slaapkamer aanpak?

Al elf jaar was het een bij elkaar geraapt geheel: een dressoir uit mijn vorige huis, een boxspring van mijn man, en een behang dat ooit een poging was tot sfeer. De muren kenden inmiddels vier verschillende kleuren, het bed heeft tegen drie wanden gestaan — maar het voelde nooit als míjn plek.

Romantisch, lief en toch genoeg ruimte voor kleur. Dat was het idee.

Wat als ik nu écht de sfeer van rust, zachtheid en geborgenheid doorvoer tot in de vezels van deze ruimte?

(Scroll naar beneden voor het uiteindelijke moodboard)

Het Lab: mijn creatieve speeltuin

Zonder strak plan begon ik. Vanuit nieuwsgierigheid. En precies dat is wat Het Lab in Mijn Creatieve Huis voor mij belichaamt: proberen, prutsen, onderzoeken, voelen, aanpassen. En vooral: ontdekken wat werkt.

Dit was de inspiratie en het startpunt van mijn ontwerpen.

Creativiteit begint niet met een oplossing

We leren vaak dat je pas kunt beginnen als je weet waar je naartoe wilt. Maar juist in creativiteit is het tegenovergestelde waar.

Fouten zijn geen obstakels, maar informatie.

Psychologisch onderzoek wijst uit dat trial & error essentieel is voor ons brein. Ze dwingen ons tot nieuwe inzichten en onverwachte verbindingen. Creativiteit vraagt dus niet om zekerheid, maar om speelruimte.

Toen ik mijn eerste ontwerp maakte, had ik een helder uitgangspunt: romantiek en kringloopvondsten. Denk: een oude linnenkast, terracotta tinten, groene lambrisering, luchtige vitrage. Maar gaandeweg veranderde het beeld. Ik werd gegrepen door poederbeige, boho-details, uitgesneden kastjes, ton-sur-ton combinaties.

Eerst was ik verbaasd over die wending. Nu weet ik: dat is het proces. Het moodboard is mijn visuele lab. Daarin mag alles ontstaan, veranderen, verdwijnen — zonder oordeel.

Het eerste echte ontwerp in Adobe Illustrator.

Falen is geen fout, het is richting

In Het Lab is niets definitief. Niets is tot in perfectie uitgewerkt. Alles mag getest worden. Dus stond er in mijn eerste ontwerp een groene lambrisering met bloemetjesbehang. Krachtig, vond ik. Maar het voelde zwaar. Het romantische, luchtige gevoel verdween. Ik bleef twijfelen, tot ik het losliet.

Hoewel dat even als “teruggaan” voelde, bleek het juist vooruitgang. Door ruimte te maken, ontstond iets dat veel beter klopte: zachte kleuren, natuurlijke materialen, ademruimte.

Het volgende moodboard werd al lichter en zachter.

We verwarren bijsturen vaak met falen. Terwijl het juist een teken is dat je luistert. Dat je meebeweegt met wat klopt. Creativiteit vraagt lef om te zeggen: “Dit leek me mooi, maar in de praktijk voelt het anders.” En dat is oké. Sterker nog: dat is nodig.

We leven in een wereld die gericht is op optimalisatie. Snel, efficiënt, het liefst in één keer goed. Er is weinig ruimte voor omwegen of twijfel. Maar dat is niet hoe creativiteit werkt.

Creativiteit is niet doelgericht — het is richtinggevoelig.

De psychologie van creativiteitvraagt geen perfect plan, maar een bereidheid om te ontdekken. Om een zijweg in te slaan, te merken dat het niet klopt, en daar iets van te leren. In plaats van een rechte lijn van A naar B, is het een kronkelpad. En hoe vaker je durft te dwalen, hoe rijker het eindresultaat wordt.

Mijn creatieve werkwijze: experimenteren zonder einddoel

Mijn proces is zelden lineair. Ik begin met ontwerpen en dan herzie ik gaandeweg. Moodboards helpen me daarbij enorm: ze zijn mijn visuele lab. Daarin mag ik zonder consequenties zien wat werkt. Ik test uit, kijk wat het doet in het geheel, verschuif meubels, verander kleuren, voeg iets toe, haal iets weg. Zo maak ik in Adobe Illustrator bijvoorbeeld ook kleurstalen van diverse soorten behang zodat ik heel snel kan zien wat leuk staat.

De diverse behang-/kleurstalen in Adobe Illustrator.

Alles is schuifbaar, herschrijfbaar, tijdelijk. En in die lichtheid ligt de vrijheid om echt iets te vinden dat past.

Zo belandden uiteindelijk een boho-geïnspireerd nachtkastje en dressoir in plaats van een antieke linnenkast in mijn ontwerp. Niet omdat ik vanaf het begin wist dat die het zouden worden, maar omdat ze zich in het proces aandienden als de juiste volgende stap. Ik speelde met combinaties, liet mijn oog rusten op details. Houtsnijwerk, natuurlijke vormen, warme houttonen. En ineens wist ik: dit is het. Niet omdat ik het vooraf had bedacht, maar omdat ik het herkende.

De verschillende nachtkastjes die ik uitgeprobeerd heb.

De psychologie van creatief vertrouwen

In creatieve psychologie noemen we dit fenomeen emergentie: oplossingen of ideeën die pas ontstaan door de interactie met het proces zelf. Ze waren er niet vooraf — ze worden geboren in het doen. Daarom is het zo belangrijk dat je fouten mag maken. Dat je durft te experimenteren, zonder meteen resultaat te eisen.

Juist daar, in die tussenruimte van nog-niet-weten, ligt het creatieve goud.

Een variatie aan tafellampen. Ik was wel al snel uit over deze plafondlamp.

Een plek die voelt als mij

Het ontwerp van mijn slaapkamer is nu een plek waar rust en persoonlijkheid samenkomen. Ik vind er warmte, romantiek en zachtheid.

Ik zie er nog steeds mijn innerlijke oma in terug, terwijl ik mijn innerlijke kind heb laten spelen met opties.

Wat ik eigenlijk maakte, was geen kamer. Het was vertrouwen. In mijn gevoel. In het proces. In het feit dat ik het niet in één keer hoef te weten.

En dat er onderweg altijd ruimte is voor iets beters dan ik van tevoren had kunnen bedenken.

Het uiteindelijke moodboard met alle items die ik reeds bezit, heb besteld of zal kopen.

Het Lab als levenshouding

Het Lab is mijn plek voor experiment, twijfel en ontdekking. Niet alleen in ontwerpen, maar ook in het leven. Daar mag ik schuiven, uitproberen, terugkrabbelen, opnieuw beginnen.

Want creativiteit is geen rechte lijn. Het is een kronkelpad vol verrassingen — mits je jezelf de ruimte geeft om te dwalen.

En jij?

Ben jij ergens mee bezig?

Een ruimte, een idee, een leven?

Wat gebeurt er als je jezelf toestaat om het eerst fout te doen — en dan pas te vinden wat klopt?

Deel je gedachten met me via De Brievenbus van Mijn Creatieve Huis of laat een reactie achter onder deze post. Ik ben benieuwd hoe jij het Lab in jouw leven vormgeeft.

Bron: Sawyer, R. K. (2012). Explaining Creativity: The Science of Human Innovation (2nd ed.). Oxford University Press.